خدمات مرجع فوری

چیستی خدمات مرجع فوری

   خدمت مرجع فوری، بر اساس نظر رانگاناتان، خدمتی است که در زمان بسیار کوتاهی پایان پذیرد. بنابراین می توان گفت، مفهوم این نوع خدمت مرجع، بر پایه زمان است. در خدمت مرجع فوری، کتابدار مرجع در مدت زمان بسیار کوتاه قادر به پاسخ گویی است.

چیستی خدمات مرجع فوری

   خدمت مرجع فوری، بر اساس نظر رانگاناتان، خدمتی است که در زمان بسیار کوتاهی پایان پذیرد. بنابراین می توان گفت، مفهوم این نوع خدمت مرجع، بر پایه زمان است. در خدمت مرجع فوری، کتابدار مرجع در مدت زمان بسیار کوتاه قادر به پاسخ گویی است.

نمونه هایی از خدمات مرجع فوری به شرح زیر است:

·          ارتفاع قله اورست چقدر است؟

·          چه کسی در سال 1975 جایزه نوبل در شیمی را کسب کرد؟

·          تاریخ تولد مهاتما گاندی چیست؟

·          جمعیت شهر پونا چقدر است/

·          آدرس انجمن شیمی آمریکا چیست؟

·          مقصود از symbiosis چیست؟

·          IFLA به چه معنایی است؟

   خدمت مرجع فوری به گونه ای همان، دستیابی به حقیقت است. برای جست و جوی حقیقت، معمولا از منابعی همانند دایره المعارف ها، فرهنگ های لغت، سالنامه ها، زندگی نامه ها، منابع جغرافیایی و غیره استفاده می شود. کاربرد کتاب های مرجع، مشورت بوده و مانند دیگر کتاب ها از ابتدا تا انتها خوانده نمی شوند و اطلاعات موجود در این کتاب ها، به راحتی بازیابی می شود.

چرایی خدمات مرجع فوری

    عنوان کتاب ممکن است گویا نباشد و یک کاربر معمولی با ویژگی های کتاب های مرجع آشنا نباشد. بنابراین نیازمند خدمات مرجع فوری است تا به وی کمک کند. در مورد پرسش های تکراری که نیاز به جست و جوی طولانی دارند، انتظار می رود کتابدار پاسخ پرسش ها را به سرعت تهیه کند. این کار باعث صرفه جویی در سطح ملی خواهد شد.

چگونگی خدمات مرجع فوری

    چگونگی خدمات مرجع فوری دارای سه فرآیند آماده سازی، خدمات و یکسان سازی است.

آماده سازی:

قبل از حضور کاربر در کتابخانه

خدمات: انواع خدمات به شرح زیر است:

راهنمایی کاربر در مسیر درست، به گونه ای که قادر باشد به خودش کمک کند

فراهم آوری اطلاعات دقیق و درست برای کاربر

یکسان سازی:

جنبه مهمی از خدمت مرجع فوری یکسان سازی یا همانند سازی است. فرآیند جذب اطلاعات همان یکسان سازی است. تجربه در کار، در همانند سازی ی نهایت مهم است. همانند سازی به ما در استفاده از تجربیاتمان کمک می کند.

   جست و جو با منابع مرجع فوری شروع می شود، اما با منابع اطلاعاتی دیگر مانند جزوه ها، کتاب های غیر مرجع، نشریه های ادواری ادامه می یابد.

  امروزه، به دلیل حضور فناوری اطلاعات، بعد دیگری هم به ویژگی های کتابدار مرجع اضافه شده است. در نتیجه فردی که به پایگاه های اطلاعاتی از جمله پایگاه های تمام متن، دسترسی داشته باشد به سرعت میتواند جست و جو کرده و اطلاعات مورد نیاز را به دست آورد. به این ترتیب، بسیاری از سوال های مربوط به خدمت بلندمدت به سوال های خدمت مرجع فوری تبدیل می شود.

   در خدمات مرجع فوری ارائه خدمات، بین چند دقیقه تا نیم ساعت طول می کشد و جست و جو محدود به منابع مرجع فوری می شود و به طور عمده در این گونه خدمات با واقعیت ها مواجه هستیم.

    موفقیت خدمات مرجع فوری به میزان زیادی به وجود کتاب های مرجع و دانش کتابشناسی کتابدار مرجع وابسته است.

خدمات مرجع الکترونیکی

    خدمات مرجع الکترونیکی، نوعی از خدمات مرجع است که با استفاده از امکانات و ابزارهای الکترونیکی و شبکه های رایانه ای و اغلب به صورت همزمان کاربران را به متخصصان در زمینه های مختلف موضوعی مرتبط می کنند. این خدمات علاوه بر فراهم آوردن پاسخ، کاربران را با ارجاع به سایر منابع برخط و یا چاپی مورد حمایت قرار می دهند.

خدمات مرجع مجازی پیام رسان فوری

   خدمات مرجع پیام رسان فوری یکی از جدیدترین شکل های خدمات مرجع مجازی است و شبیه خدمات مرجع از طریق گفتمان بوده و نوعی از خدمات مرجع همزمان است.

   این خدمت، به طور کلی از طریق برنامه هایی چون MSN Messenger, AOL instant Messenger, Yahoo Messenger و دیگر برنامه های پیام رسانی فوری رایگان ارائه می گردد.

   این برنامه ها هم برای کتابخانه و هم برای کاربران رایگان است. بر اساس مطالعاتی که درباره کاربرد مرجع پیام رسان فوری در کتابخانه موریس دانشگاه ایلینوس جنوبی توسط کرستانا ام.دسائی، صورت گرفت، این خدمات مرجع در حقیقت شباهت زیادی با مراجع سنتی دارد. این خدمات تعاملات مرجع همزمان با  کتابداران به طور زنده ایجاد می کند.

تفاوت عمده میان این فناوری جدید و خدمات مرجع سنتی وجود دارد:

-          کاربران برای دریافت پاسخ های خود نیازمند مراجعه به کتابخانه نیستند.

-          امکان ناشناخته ماندن برای هر دو کتابداران و کاربران

-          نبود ایما و اشاره و زبان بدن

-          نبود ختم مقبول مذاکره، در این خدمات کتابداران اغلب نمی دانند که آیا کاربر پاسخ مورد نیاز خود را دریافت کرده است یا نه، زیرا کاربران مصاحبه خود را به پایان نمی رسانند.

مزایای مرجع پیام رسان فوری

1-        این فناوری سرعت بیشتری در تعاملات دارد.

2-       کاربران و مشتریان پیام رسانی اغلب به صورت رایگان از این خدمات استفاده می کنند. این خدمت به کارمندان بخش مرجع امکان پاسخ گویی به تعداد بیشتری از مراجعه کنندگان را می دهد.

3-       آگااه کردن کتابداران از دریافت پیام فوری از طریق بخش صدا، آهنگ و علائم دیگر است. در واقع این نرم افزارها با روشن کردن رایانه کتابدار مرجع فعال می شوند و تا زمانی که رایانه خاموش نشده است به صورت فعال، دریافت پیام ها را اعلام می کند.

معایب مرجع پیام رسان فوری

    این خدمات مانند بسیاری از برنامه های گپ وب- مدار امکان عملکرد جست و جوی مشترک را ندارد. کتابداران با استفاده از برنامه های پیامک فقط می توانند بگویند کدام صفحات وب را نگاه کنند یا کدام لینک فرامتنی را کلیک کنند، اما هیچ اطمینانی از فهم کامل کاربر وجود ندارد.

بررسی: امین تقوی

موضوع: خدمات مرجع فوری

استاد: دکتر بردستانی

آبان/90