دایره المعارف

دایره المعارف                                                                    encyclopaedia        

   اثری که حاوی اطلاعات به صورت مقاله درباره ی تمام معارف بشری باشد.مطالب و موضوع ها در دایره المعارف معمولا بر حسب حروف الفبا تنظیم می شود. (سلطانی، راستین/ 1379/ص 146)

دایره المعارف                                                                                                     encyclopaedia

   اثری که حاوی اطلاعات به صورت مقاله درباره ی تمام معارف بشری باشد.مطالب و موضوع ها در دایره المعارف معمولا بر حسب حروف الفبا تنظیم می شود. (سلطانی، راستین/ 1379/ص 146)

دانشنامه                                                                                                                 cyclopaedia

   اثری که حاوی اطلاعات به صورت مقاله درباره بخش خاصی از دانش بشری باشد و معمولا بر حسب الفبا تنظیم می گردد. (سلطانی، راستین/ 1379/ص 146)

   دانشنامه یا دایره المعارف برابر نهاده اصطلاح eneyclopeedia است. که خود برگرفته از اصطلاح یونانی enkyklios  به معنای آمورش فراگیری است و در اصل بر مباحثی چون دستور زبان ، معانی و بیان، موسیقی، ریاضیات، فلسفه، اخترشناسی و تربیت بدنی دلالت دارد. این مفهوم به پیدایش اندیشه گردآوری مواد آمورشی پیشرفته در اثری واحد انجامید که در آنروابط و درون مایه ی هنرها و علوم گوناگون تشریح می شود. در دایره المعارف ها ی عمومی امروزی تلاش می شود که کلبه شاخص ها ی دانش، معمئلا در مجموعه هایی چند جلدی و امروزه بر صفحه های فشرده ارائه گردد. بیشتر این دایره المعارف ها برای بزرگسالان طراحی می شود، اما دایره المعارف ها یی خاص کودکان و نوجوانان نیز تدوین شده است. .(حری/ 1381/ ص 811)

    اسم نوعی کتاب مرجع، شبیه به فرهنگ که در آن به ازای هر مدخل یک مقاله در حد چند سطر تا چند صفحه داده می شود. تفاوت با فرهنگ ، معمولا در این است که در فرهنگ شرح مدخل کوتاه است، اما در شرح مفصل و در حد یک مقاله است.(محمدی فر/ 1376/ ص 201)

   معنا و تعریف دایره المعارف در طی زمان تغییر کرده است. امروزه عموما این تصویر از دایرهالمعارف وجود دارد، که دایره المعارف کتابی است چندین و چند جلدی، حاوی دانش بشری که با تعدادی نقشه و تصویر مزین شده و یک نمایه دقیق و تعدادی تصویر و صورتی از اختصارات بهمراه دارد. نظم چنین مجموعه¬ای از دانش بشری عموما الفبایی است. چنین دایره المعارفی حاصل زحمات گروهی نویسنده است که در زیر نظر ویراستارانی کارکشته مقالات آن را تدوین کرده اند. عموما دایره المعارف شرح احوال مشاهیر روزگار گذشته را دربردارد. لیکن، واقعیت به گونه ی دیگری بوده است. دایره المعارف ممکن است تک جلدی و در دویست صفحه و حاصل کوشش یک نویسنده باشد، تا مجموعه ای یک صد جلدی . تمایه پدیده ای جدید و بسیاری- شاید بگوییم تمامی – دایره المعارف های قدیمی فاقد نمایه هستند. بسیاری از دایره المعارف ها فاقد تصویر و نقشه هستند و تا مدتها تصویر بر این بوده که دایره المعارف شرح حال معاصران را در بر بگیرد، حتی نظم الفبایی هم الزاما- بخصوص در دایره المعارفهای قدمی – به کار گرفته نشده است.

  نکته¬ی مهم این است که دایره المعارف آینه رشد و توسعه¬علوم و تفکر در جامعه است. میزان دانشی که در یک دایره المعارف می¬آید متناسب است با زمان و موقعیت علمی کشوری که دایره المعارف در آنجا تهیه و تدوین شده است. در تاریخ 2000 ساله¬ی اخیر حدود 2000 دایره المعارف در سراسر جهان تدوین شده و هیچ کتابخانهای نیست که چنین مجموعه¬ای از دایره المعارف ها را داشته باشد.

تفاوت اساسی دایره المعارف با لغتنامه در این است که لغتنامه در این است که لغتنامه اساسا ناظر به لغات است. در حالی که دایره المعارف بیشتر ناظر به اطلاعاتی در باب موضوعهای گوناگون و بحث کمابیش مختصری از آنها ست؛ اگرچه در بسیاری موارد نمی توان حدود و مزر میان کتاب لغت و دایره المعارف معین کرد.(مرادی، 1372، ص 83).